Bizar

Lüderitz ligt ‘heel alleen’ aan de Atlantische kust. Alle verbindingen met de rest van het land gaan de eerste 130 kilometer Oostwaarts tot Aus over één weg door de Namib Desert en zijn altijd honderden kilometers lang. Bij dat Aus komt pas de eerste Noord-Zuid route. Daar pakten we op weg naar Lüderitz koffie en een tosti bij Klein Aus Vista, een uitspanning. Er was net een tweedaagse mountainbikewedstrijd aan de gang. De hoogteverschillen in het parcours, de temperatuur en de droogte moeten meebepalend zijn geweest voor de uitslag. Geen flauw materiaal: Cannondale Scalpel, Merida, Specialised en een enkele Giant. Sommige rijders werden gesponsord. Vanaf het terras op de tweede etage was het allemaal prachtig te volgen.

Lüderitz: een bizar oord.
• Net als in Swakopmund daalt de temperatuur er naarmate je de stad nadert. Het is er zo’n vijftien graden Celcius kouder dan dertig kilometer landinwaarts. Oorzaak: de koude Benguela oceaanstroom. Dus natte tenten door de mist ’s ochtends.
• Een bizarre campsite bij de vuurtoren op Shark Island, gekenmerkt door een harde koude wind. Je kampeert in de beschutting van door de branding geteisterde rotsen, op twintig meter van de zee. Maar wat een prachtig uitzicht! Vlakbij lagen drie schepen; laten we ze voor het gemak sleephopperzuigers noemen. ’s Nachts had je door hun lichten geen zaklamp nodig. Bedden van kelp zwieren er als speelbal van de golven om de gladgeslepen rotsen. Honderden aalscholvers trekken ’s ochtends in een lange vlucht naar hun visgronden. Lüderitz staat overigens bekend als de schaaldieren-, kreeften- en krabben-stad.
• Duitse bouw- en straatnamen. Op zondag doodse straten.
• Ondanks de slaperige indruk veel criminaliteit door de hoge werkloosheid. Deze stad ligt totaal geïsoleerd. De arbeidsmarkt is er piepklein.
• Opvallend was het aantal bedrijven dat te koop werd aangeboden, vooral in de horeca.
• Een nóg bizardere ghost town op tien kilometer afstand: Kolmanskop. (google er maar eens op.) Begin twintigste eeuw was dit een ‘boomtown’ toen je de diamanten er zo van de grond kon oprapen. Mede dankzij Reichskanzler Von Bismarck werd het geen wilde diamond rush maar een op zijn Duits georganiseerde onderneming. Heel de kust van Lüderitz tot Oranjemund aan de Oranjerivier, een gebied van pakweg 300 bij 130 kilometer, werd tot Sperrgebiet uitgeroepen, wat het nu nog is. Maar binnen Kolmanskuppe was het bonanza. Wie even de bakker niet kon betalen, liep naar buiten en zocht een diamant. Men at er kreeft, dronk champagne en danste er de French Can-Can. The sky was the limit. Er woonden vierhonderd Duitsers en achthonderd zwarten. Kolmanskop had het eerste ziekenhuis in Afrika met Röntgenapparatuur. Iedere werknemer werd standaard aan het eind van de werkdag geröntgend om het smokkelen van diamanten tegen te gaan. Er staat nu een museum dat de creatieve manieren toont die werkers gebruikten om toch diamanten naar buiten te krijgen. De aller-intelligentsten staan er natuurlijk niet bij. Water werd per schip aangevoerd uit Kaapstad en per ‘ossewa’ vanaf de haven naar Kolmanskop vervoerd. Het kostte de helft van wijn. Je kunt raden waarmee de dorst werd gelest. Per gezin per dag een halve staaf ijs. De hoofdstraat had de bijnaam ‘Miljonärstrasse’. En toen, in 1930 kwam er ineens de klad in. In Oranjemund waren de diamanten veel groter. In pakweg 1950 verliet het laatste gezin Kolmanskop, maar daarvóór had de woestijn natuurlijk al lang bezit genomen van de overige panden. Zandhopen liggen nu in de ziekenhuiszalen en de overigen panden. He huis van de hoofdonderwijzer staat op instorten door de tonnen zand op de eerste verdieping. Kortom: bizar.
• Ook bizar: een geweldige oesterbar in een verder onooglijk industrieel gebied dat doet denken aan suspense films of goedkope New Yorkse detectivefilms. Of waar James Bond gevangen wordt gehouden en gemarteld door Blofeld, Smersh of Smiert Spionam. Maar als je je door die rijstebrijberg heen hebt geworsteld ligt daar die fantastische bar met uitzicht op zee, een koel glas Chardonnay en oesters die ze ter plekke voor je opvissen. Verser kàn niet. Tachtig cent per stuk voor de grootste maat. Feest! ’s Avonds zetten we dat feest nog even voort met ‘crayfish’ in restaurant Ritzi’s. Vier kreeften per persoon voor € 20,-. Even niet principieel zijn.
Kortom, Lüderitz: een stad waar je niet vrolijk van wordt, maar tegelijk intrigerend.


ONTDEKKINGSREIZIGER
Op 01/05 werden we in de dageraad wakker met roze strepen in de lucht door de slierten mist boven zee.
We reden ’s ochtends een rondje over het schiereiland. Het hoogtepunt; Diaz Point, een rots genoemd naar de ontdekkingsreiziger Bartholomeo Diaz die daar in het jaar 1488 voet aan wal heeft gezet. Er staat een kruis op een hoge rots boven zee waar je via een loopbrug en een trap in de rotsen naar toe loopt. Hoe hij daar aan wal is gekomen mag Joost weten want de branding beukt er woedend op de rotsen.


SOZIALARBEITERIN
De rest van de dag reden we terug naar Aus en vandaar Noordelijk naar Helmeringhausen; een wereldstad met hele twintig inwoners. Maar het staat wèl op de kaart. De waardin van Hotel Helmeringhausen: ‘Jawohl, wir sind auch stolz darauf.’ Buiten het hotel-restaurant-campsite ligt er een pompstation, en shopje. Dat is ‘tout-Helmeringshausen’. Feitelijk is het niet meer dan een onderdeel van een farm. Maar het ligt strategisch op een knooppunt van wegen. Het heeft een goed terras en een leuke wandeling van tien minuten naar een uitzichtpunt boven op de heuvel. En verder alleen farms in de wijde omgeving om de tien à twintig kilometer.
De waardin is een voormalige Sozialarbeiterin uit Frankfurt, die door haar ouders regelmatig mee op vakantie werd genomen naar Windhoek waar ze haar huidige echtgenoot tegenkwam. Via Lüderitz is ze nu in Helmeringhausen terechtgekomen. In haar huidige beroep komt haar oude vak goed van pas. Ze is heel communicatief.
De waard, haar man, heeft twaalf jaar tussen Lüderitz en Oranjemund voor de kust naar diamanten gedoken. Uitgerust met duikapparatuur en bij een zicht van soms nog geen tien centimeter zoog hij met een slang zand van de bodem dat boven in de boot werd uitspuwd in een ronde zeef. De truc om daar diamanten uit te selecteren was om het zeef 180 keer snel in zee onder te dompelen en even snel weer op te halen. Soppen dus. Door het soortelijk gewicht kon je de diamanten daarna vooral in het midden en aan de rand vinden. Nu vindt hij zichzelf ‘halb-pangsioniert’.
Dan de kok, een vrolijke Ovambo die om alles kon lachen. Hij fungeerde ook als kelner. Geboren in Keetmanshoop, opleiding in Ovamboland bij de grens met Angola waar tegenwoordig zijn ouders wonen, en nu dan kok in Helmeringhausen. Als hij zijn ouders bezoekt zit hij twee dagen lang, dag en nacht in een busje. We hebben veel gelachen.